Nationale Koninklijke Beweging (NKB)

SPIONAGE-NET TEGAL
LIJN ALEX.

De historie der Beverse gefusilleerden

Het spionagenet TEGAL werd opgericht door Hauman, die reeds einde 1940 in Zuid-Frankrijk samen met een oud-officier uit 14-18 een inlichtingendienst stichtte. Toen een Engelse officier hem vroeg onder welke naam dat net zou werken, antwoordde Hauman: “ c’esT EGAL “. Daarmee was de naam van het nieuwe spionagenet een feit. Er werd toen ook afgesproken dat de B.B.C., op vooraf vastgestelde tijdstippen, volgende spreuk zou uitzenden:

“ PATIENCE ET LONGUEUR DE TEMPS FONT PLUS QUE FORCE NI COURAGE “.

Deze spreuk werd gebruikt bij aanwerving van nieuwe agenten en helpers. Om aan te tonen dat men in verbinding stond met de geallieerden kon men vooraf zeggen op welke datum en op welk uur door de B.B.C. zou worden uitgezonden.

TEGAL werkte in verschillende provincies, in het begin met beroepsmilitairen, meestal officieren of oud-strijders van 14-18, die op hun beurt medewerkers aanwierven. In de streek van Antwerpen en het Waasland was de leiding van TEGAL in handen van Hubert Van Eepoel, luitenant van de artillerie, die in Beveren woonde. Zijn rechterhand was Oscar Philips, ingenieur van militaire fabrikaten en woonachtig te Antwerpen. Zij zochten medewerkers op terreinen met militair belang voor de geallieerden. Men slaagde er zo in om buitengewone inlichtingen in te winnen in verband met de vliegtuigfabriek ERLA, het verkeer op de Schelde, het munitietransport per spoor vanuit het fort van Zwijndrecht (de wagons werden getrieerd in het station van Sint-Niklaas), de plaatsing van het afweergeschut FLAK in de polder van linkeroever, het scheepvaartverkeer en de ligging van de boeien op de Schelde, de herstellingswerken aan de Scheldetunnels, de troepenbewegingen door de Waaslandtunnel, de versterkingen rond de Scheldetunnels en de kamers voor het plaatsen van mijnen in deze tunnels.

Er werd gewerkt met verschillende zogenaamde postbussen, waarbij Leon Labyt aanvankelijk zorgde voor de koerierdienst. Later richtte hij zelf een eigen spionagelijn op met enkele helpers uit Beveren en Zwijndrecht, die contact hadden met de lijn LUC-MARC. De groep onder leiding van Hubert Van Eepoel en Oscar Philips vormde de lijn ALEX (Alex de Pape) van het net TEGAL en was samengesteld uit verschillende eenheden met duidelijke opdrachten. De groep Antwerpen onder leiding van ingenieur Philips had de vliegtuigfabriek ERLA, het vliegveld van Deurne, de haven en de troepenbewegingen in Brasschaat-Polygoon onder zijn bevoegdheid. De groep uit Sint-Niklaas concentreerde zich op het station van Sint-Niklaas met de munitietreinen, de verplaatsingen van de troepen, de instellingen van de Flak in de polders en het zoeken van geschikte plaatsen voor het uitzenden van berichten. De groep onder leiding van Leon Labyt werkte samen met het net LUC-MARC en parallel met de lijn ALEX van TEGAL, en bleef terzelfder tijd koerier van TEGAL.

Einde 1942 werd de lijn geïnfiltreerd door een Belgische agent van de Abwehr, de 19-jarige Alexander Lagneau, die samenwerkte met andere Belgen in Duitse dienst, nl. Petronella Lavergne en Martin Peeters. De genoemde Lagneau verving Leon Labyt enkele keren als koerier naar verschillende medewerkers en kon op die manier de namen van alle, door hem bezochte medewerkers te pakken krijgen en over te maken aan de GFP te Antwerpen. In totaal werden 25 personen door de GFP 712 van Antwerpen, gevestigd Belgiëlei 15b, aangehouden. Hun namen in alfabetische volgorde: Bergsma, Biernaux, Bierwerts, Elen, Daeleman, De Meester, Esser, Goegebeur, Grysouille, Grobet, Guillaume, Labyt, Panis, Philips, Praet, Roerhs, Van Bogaert, Van Eepoel, zijn echtgenote, Van Gerven, Vanhaute, Van Puymbroeck, Vandeven en Verlaet.
Twee ervan, Van Eepoel en Roerhs, werden naar Breendonk gebracht. De anderen kwamen rechtstreeks terecht in de Kriegs-wehrmachtgefängnis (KWG) in de Begijnenstraat te Antwerpen.

Van Eepoel Hubert was groepschef van de lijn ALEX (Alex De Pape die door de Duitse geheime diensten werd opgespoord). Leon Labyt was koerier tussen Van Eepoel en Brussel en tussen Van Eepoel en Sint-Niklaas. De contactpersoon in Brussel was <Cousine> mevrouw Duysburgh Claire, die deel uitmaakte van de leiding van LUC-MARC. Oscar Philips, militair ingenieur, was de rechterhand van Van Eepoel. De verbindingspersoon tussen van Eepoel en Philips was Jozef Praet die eveneens verbindingspersoon was tussen Van Eepoel en Labyt. Rechtstreeks onder Van Eepoel werkte de groep uit Sint-Niklaas, allen NKB’ers samengesteld uit Daeleman (Tom 36), Goegebeur, Grisouille, Van Britsom en Van Puymbroeck. De inlichtingen van deze groep gingen naar De Prekel waar Labyt ze kwam ophalen. De groep Labyt, die ook rechtstreeks werkte met LUC-MARC was samengesteld uit Esser, Labyt, Panis, Van Bogaert, Van Gerven en Verlaet terwijl in Antwerpen de volgende personen actief waren (eveneens onder leiding van Van Eepoel met Roerhs als verbindingsman): Bergsma (één van de eerste NKB’ers van Antwerpen), Bierwerts, Elen, Grobet, Vanhaute, Vandeven en Guillaume.

Hubert Van Eepoel, bijgestaan door Oscar Philips, ontmoette Alex De Pape in café Continental te Antwerpen. Louis Bergsma uit Mortsel, oud-strijder 14-18 en bediende in een petroleumfirma, werkte met hen samen in Antwerpen. Hij verschafte inlichtingen via Vanhaute over de troepenbewegingen in Brasschaat-Polygoon, het spoor- en havenverkeer. Roerhs uit Berchem, oorlogsvrijwilliger 14-18, kwam door Gilbert Guillaume en Lucien Vandeven in verbinding met August Bierwerts uit Brasschaat, die als technisch tekenaar in de controleafdeling van de vliegtuigfabriek ERLA te Mortsel werkzaam was. De eerste samenkomst vond plaats in café Leopold te Antwerpen.

Bierwerts bezorgde Roerhs 612 plannen van het vliegtuig Focke-Wulf 190 en meerdere detailtekeningen van het vliegtuig Messersmidt. Deze plannen werden ’s nachts gefotografeerd door Jozef Grobet uit Mortsel, oud-strijder 14-18, en ’s morgens door Bierwerts terug afgehaald. Oscar Philips bezorgde Van Eepoel de plannen van de springkamers in de tunnels en de ligging van de boeien in de Schelde. In Sint-Niklaas kwam Van Eepoel in verbinding met Richard Van Britsom, die zijn woning ter beschikking stelde voor een geheime zender. De zender werd bediend door een geparachuteerde marconist die zich voorstelde als Robert en vergezeld was van een oudere dame. De twee uitzendingen vonden plaats in de woonkamer in aanwezigheid van Van Eepoel, Van Britsom met echtgenote Maria De Roeck, Daeleman en Jeanne Van Poecke .

Van Britsom, verraden door Lagneau, bekende tijdens de ondervragingen door de GFP te Antwerpen enkel de feiten die door de Duitsers reeds bekend waren, niettegenstaande men dreigde ook zijn echtgenote aan te houden. Langs de verwarmingsbuizen kon men met de aanpalende cellen in verbinding komen en konden de medegevangenen hun verklaringen afstemmen op die van Van Britsom.. Daeleman centraliseerde en typte alle gegevens voor Van Britsom, o.a. het plan van de vormingstatie van Merelbeke. Petrus Van Puymbroeck had de nummers opgeschreven van de munitiewagons in het station van Sint-Niklaas. Andere medewerkers waren Aloïs Goegebeur, beroepsonderofficier en tewerkgesteld bij het arbeidsambt te Sint-Niklaas, en Jean Grisouille. Ze hebben allen het leven te danken aan de moedige houding van Van Britsom gedurende de zeer gewelddadige ondervragingen door de GFP.

Leon Labyt, die een eigen groep had opgericht, bestaande uit August Biernaux, Gerard Van Gerven, Albert Panis, Georges Van Bogaert, Rudolf Esser en Hendrik Verlaet stond in Brussel in verbinding met <Cousine> van LUC-MARC.
Rudolf Esser, werkzaam op het vliegveld te Deurne bezorgde Albert Panis de plannen voor de schroefregeling en de luchtdrukregeling van Duitse jachttoestellen en saboteerde de landingstoestellen van de vliegtuigen door de bandendruk op te drijven van 6 atm. tot 12 atm. Bij de aanhouding van de andere leden trachtte hij Engeland te bereiken maar werd aangehouden in Dieppe (F).

Deze groep verscheen op 19 oktober 1943 voor het Feldgericht te Brussel en behalve Van Bogaert en Verlaet werden allen terdoodveroordeeld. Zij werden samen met Bierwerts, Bergsma, Grobet, Roerhs, Van Eepoel en Van Britsom op 18 februari 1944 ’s morgens om 8 uur gefusilleerd op de Nationale Schietbaan te Brussel.

 

Naam & voornaam	Geboorteplaats/dat.	Woonplaats	Dat. aanhouding	Nr. KWG.
BERGSMA Louis	Luik 13.05.1876	Mortsel	12.04.1943	7930
BIERNAUX Gaston	Jette 25.01.1914	Peck	13.04.1943	7934
BIERWERTS August	Lier 23.09.1920	Brasschaat	16.04.1943	7980
DAELEMAN Jozef	Sint - Niklaas 31.10.1919	Sint-Niklaas	11.04.1943	7926
DE MEESTER  Marie	Curange 20.05.1915	Schaarbeek	08.06.1943
ELEN Henrichette	Boom 24.04.1892	Mortsel	12.04.1943
ESSER Rudolf	Hoboken 20.01.1922	Melsele	25.06.1943	8699
GOEGEBEUR Alois	Sint - Niklaas 13.09.1909	Sint-Niklaas		8663
GRYSOUILLE Jean	Parijs 08.02.1894	Sint-Niklaas		8460
GROBET Joseph	Stembert 09.06.1895	Antwerpen	14.04.1943	7968
GUILLAUME Albert	Berchem 08.04.1919	Antwerpen		8489
LABYT Leon	Seraing 23.06.1924	Beveren	24.03.1943	7792
PANIS Albert	Beveren 22.06.1918	Beveren	24.03.1943	7767
PHILIPS Oscar	Antwerpen 03.11.1897	Antwerpen
PRAET Jozef	Sin t- Niklaas 14.11.1922	Beveren	11.04.1943	7923
ROERHS Edgard	Spa 12.09.1891	Berchem	17.04.1943
VAN BRITSOM  Richard	Sint - Niklaas 07.03.1900	Sint-Niklaas	11.04.1943	7925
VAN BOGAERT Georges	Terneuzen 13.10.1918	Zwijndrecht	06.05.1943	8176
VANDEVEN Lucien	Antwerpen 29.10.1905	Antwerpen		8274
VAN EEPOEL Hubert	St.Jans Molenbeek 07.07.1910	Beveren	08.04.1943	8024
DUCHESNE Marie-Louise	Jette 20.12.1909	Beveren	08.04.1943	KWGSt.Gillis
VAN GERVEN Gerard	Kallo 13.03.1900	Beveren	24.03.1943	7761
VANHAUTE Albert	Brasschaat 03.09.1914	Brasschaat	21.04.1943	8013
VAN PUYMBROECK Petrus	Sint – Niklaas 26.12.1890	Sint - Niklaas
VERLAET Hendrik	Antwerpen 30.07.1888	Deurne

DUCHESNE Marie-Louise, echtgenote van Hubert Van Eepoel werd opgesloten in de KWG St.-Gillis en vrijgelaten op 23 juli 1943.
ELEN Henrichette werd samen met haar man Louis Bergsma op 12 april 1943 aangehouden evenals De Meester Marie (Kepenne), de echtgenote van Gaston Biernaux.

Werden terdoodveroordeeld door het “ Feldgericht des Komandierende Generals und Befehlhabers in Luftgau Begiën und Nord-Frankreich “ :

Op 19 oktober 1943 :

• BIERNAUX Gaston, avenue des Combattants 22, PECQ
• ESSER Rudolf, Grote Baan 306, MELSELE
• LABYT Leon, Vrasenestraat 4, BEVEREN
• PANIS Albert, Grote Baan 144, BEVEREN
• VAN GERVEN Gerard, Doelstraat 18, BEVEREN

Op 21 oktober 1943 :

• BERGSMA Louis, Wouw 59, MORTSEL
• BIERWERTS August, Hanoteau 16, BRASSCHAAT
• DAELEMAN Jozef, Hofstraat 103, SINT-NIKLAAS (omgezet in dwangarbeid)
• GROBET Jozef, Eiermarkt 25, ANTWERPEN
• ROERHS Edgard, Strijdhoflaan 127, BERCHEM
• VAN BRITSOM Richard, Casinostraat 23, SINT-NIKLAAS
• VAN EEPOEL Hubert, Kapelweg 2, 9120 BEVEREN
• VAN HAUTE Albert, Dierentijdlei 25, BRASSCHAAT (omgezet in dwangarbeid)
   

UIT AFSCHEIDSBRIEVEN…


Rudolf ESSER, enige uren voor zijn dood …


“ Mijn allerliefste ouders, ik bid U, houd uw hoofd rechtop; houd goeden moed zoals ik steeds van u geleerd heb.
Liefste ouders, U moet mij vergeven dat ik wel eens ongehoorzaam ben geweest, doch steeds heb ik veel van U gehouden, alsook van mijn beide liefste broeders.
Allerliefste ouders, denk met fierheid aan uw zoon, dewelke nu over u waakt in de hemel en steeds op u allen beschermend zal nederzien.
… Gedenk dat ik nu gelukkig ben, en het een voorrecht van God is, voorbereid te sterven, daar ik nu hier nog de H.Communie ontvang alsook een H. Mis bijwoon.
Mijn liefste ouders, ik bedank U voor de gelukkige dagen die ik in uwe nabijheid kon doorbrengen.
Mijn allerliefste Moedertje en Vadertje, met de laatste gedachten aan U beiden, vertrek ik naar een betere wereld “.


Leon LABYT…


“ Ik vraag slechts één ding, namelijk: voor U verder te mogen bidden in afwachting dat ik U terug zie hierboven; Ik zal U niet verlaten mijn lieve Vader en Moeder. Ik denk veel aan U, ik ben echter heel kalm en vol moed, ik betreur niets; spoedig is alles voorbij, ik sterf met vertrouwen en hoop, en omhels U nogmaals innig.
Kommervolle Moeder, liefhebbende Vader. Ik heb mijn plicht gedaan tot aan mijn laatste levensstond. Dit weze uw zoetste troost. Ge moogt fier zijn op uw zoon, zoals weinige ouders het kunnen zijn.
Zojuist ben ik naar de H. Mis geweest met al mijn makkers, het was heel schoon, ik ben omzeggens gelukkig, ik verwacht dat ge zoudt heel moedig zijn, ik vraag het U en ik smeek het U “.


Albert PANIS…


“ Gods wegen zijn ondoordringbaar en hetgeen de Goddelijke Voorzienigheid voorbeschikt, is natuurlijk altijd goed, want God ziet verder dan wij arme mensen.
We nemen afscheid maar dat is maar tijdelijk, zoals alles op deze wereld tijdelijk is, en zien elkaar weer hierboven om dan een gans nieuw en gelukkiger leven te beginnen. Liefste vrouwke en kinderkens, dierbare ouders, broers en zusje, tot hierboven; ik zal zal u helpen vanuit de hemel, waar ik ons geliefd zusje Maria ga vervoegen. Ons Lieve Vrouwke zal U bijstaan in deze zware beproeving zoals Zij mij heeft bijgestaan in mijn laatste uren…
Wij hebben de H.Mis bijgewoond en de H. Communie ontvangen, dat is een van de grootste voordelen, welke een mens hebben kan, namelijk dat hij op voorhand weet wanneer hij gaat sterven. Omdat men zich kan voorbereiden op de dood en omdat de dood niet komt als een dief in de nacht.
Ik vraag bijzonder mij indachtig te zijn in uw gebeden “.


Hubert VAN EEPOEL…


“ Deze avond tussen 6 en 7 uur heeft men mij gemeld dat ik morgen vroeg vrijdag 18 februari te 8 uur zal gefusilleerd worden.
Als ik U nu voor de laatste maal schrijf zou ik wel kunnen wenen. Het zou geen zwakheid zijn. Maar neen ! Ik ween niet. Ik wil geen tranen storten omdat een soldaat niet weent en soldaat wil en zal ik blijven tot mijn laatsten snik.
Gij hebt mij een groot geluk geschonken in mijn leven; onze vier zonen. De goede God nam er één tot zich; ’t Is nu een kleine Engel die over ons waakt en deze nacht zal ik tot hem bidden om mij bij te staan tot mijn laatste levensadem en om ons alle vier te beschermen.
Een zware taak drukt thans op uw schouders…Voed onze kinderen op zoals ik het zou gewenst hebben… Maak er mannen van… met een schone toekomst…
Ik zou fier geweest zijn een mijner jongens officier te zien worden van het Belgisch Leger zoals ik het geweest ben in dienst van een vrij en onafhankelijk België.
Mijn geweten is gerust. Ik heb het gevoel mijn plicht volbracht te hebben voor mijn land. Ik was geen pantoffelheld. Leve België ! Leve de Koning !
Denk aan het woord uit het Onze Vader “” Vergeef ons onze schulden gelijk ook wij vergeven aan onze schuldenaren ””. Ik heb alles vergeven, voor U en voor mij, aan allen die U en mij leed hebben berokkend.
Mijn laatste gedachten zullen voor U zijn, maar op het ogenblik van sterven zullen mijn lippen prevelen “” Jezus “”.


Gerard VAN GERVEN…


“ Dierbare echtgenote en dochterke, ik vraag u soms mijn laatste brief te lezen. Zoek uw sterkte in uw geloof en wederzijdse liefde. Denk nu meer aan de hemel, onze thuis waar God op ons wacht, waar geen oorlogswreedheid bestaat maar enkel liefde en vreugde.
Vaartwel, vaartwel, teergeliefde echtgenote en Agneske, dat God U beide zegene. Wanneer ik in de hemel zal zijn, zal ik voor U bidden. Mijn laatste zucht zal naar U beiden gaan “.

Landmarc

Bron
De heer Urbain Panis, voorzitter NKB-afdeling Beveren.